Marathi e-Batmya
केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळ (CBSE) ने राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण (NEP) २०२० शी संरेखित करण्यासाठी २०२४-२५ शैक्षणिक सत्रापासून सुरू होणाऱ्या इयत्ता ११ आणि १२ वीच्या वर्षअखेरीच्या परीक्षांच्या स्वरूपामध्ये बदल केले आहेत.
सुधारित मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार, बोर्डाने गेल्या वर्षीच्या तुलनेत सक्षमतेवर आधारित प्रश्नांचे वेटेज १०% ने वाढवले आहे आणि लहान आणि दीर्घ स्वरूपाच्या उत्तरांचे वेटेज कमी केले आहे.
MCQs/केस-आधारित प्रश्न, स्त्रोत-आधारित एकात्मिक प्रश्न किंवा ११ वी आणि १२ वी या दोन्ही वर्गातील इतर कोणत्याही प्रकारचे सक्षमता-केंद्रित प्रश्न आता ४०% वरून ५०% करण्यात आले आहेत.
दुसरीकडे, CBSE ने २०२४-२५ शैक्षणिक सत्रात तयार केलेल्या प्रतिसाद प्रश्नांचे (लहान उत्तर प्रश्न/दीर्घ उत्तर प्रकारचे प्रश्न, सध्याच्या पॅटर्ननुसार) वजन ४०% वरून ३०% पर्यंत कमी केले आहे. सिलेक्ट रिस्पॉन्स टाईप प्रश्नांसाठी (MCQ) वेटेज २०% वर समान राहील.
“बोर्डाने, NEP, २०२० च्या अनुषंगाने, शाळांमध्ये सक्षमतेवर आधारित शिक्षणाच्या अंमलबजावणीच्या दिशेने अनेक पावले उचलली आहेत, ज्यामध्ये संरेखित मूल्यमापन ते कौशल्ये, शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांसाठी आदर्श संसाधनांचा विकास तसेच शिक्षकांची सतत क्षमता वाढवणे इ. सीबीएसईचा ३ एप्रिलचा आदेश वाचा.
त्यात पुढे असेही म्हटले आहे की, “२१ व्या शतकातील आव्हानांना सामोरे जाण्यासाठी विद्यार्थ्यांची सर्जनशील, गंभीर आणि प्रणाली विचार करण्याची क्षमता विकसित करण्यावर लक्ष केंद्रित करणारी शैक्षणिक परिसंस्था तयार करण्यावर बोर्डाचा मुख्य भर होता.”
इयत्ता ९ आणि १० साठी, वर्षअखेरीच्या परीक्षा/बोर्ड परीक्षा (सिद्धांत) च्या प्रश्नपत्रिकांच्या रचनेत नवीन सत्रासाठी कोणताही बदल झालेला नाही.
CBSE शैक्षणिक संचालक जोसेफ इमॅन्युएल यांनी एका वृत्तसंस्थेशी बोलताना सांगितले की, “इयत्ता ११ आणि १२ वीच्या वर्गासाठी सक्षमतेवर आधारित प्रश्नांचे वजन १०% ने वाढवून ते ५०% वर नेले आहे. हे NEP धोरणानुसार आहे.”
शिक्षक आणि विद्यार्थ्यांच्या प्रशिक्षणाबद्दल विचारले असता, विशेषत: इयत्ता 12वीचे विद्यार्थी जे प्रथमच ५०% सक्षमतेवर आधारित प्रश्नांसाठी उपस्थित होतील, ते म्हणाले, ही एक सतत प्रक्रिया आहे जी गेल्या पाच वर्षांपासून सुरू आहे.
२०२५-२६ सत्रासाठी सक्षमता फोकस प्रश्नांचे वजन वाढवण्याची कोणतीही योजना नाही.
