पंतप्रधान मोदींच्या आवडत्या कोविन अॅपवरील लसधारकांची माहिती लीक

ऐन कोविड काळात भारतासह जागतिक पातळीवरील जनता हवाल दिल झाली होती. मात्र या कोविडग्रस्त जनतेला लस घेण्यासाठी माय कोविन हे अॅप केंद्र सरकारने एका खाजगी कंपनीच्या मार्फत लाँच केले. विशेष म्हणजे या कोविन अॅपकडून नागरिकांची माहिती सुरक्षित राहिल याची कोणतीही हमी देण्यात आली नव्हती. यासंदर्भात त्याकाळी अनेक तज्ञांकडून कोविन अॅपच्या माध्यमातून जमा होणारी माहिती सुरक्षित राहिल का असा सवालही पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यासह त्यांच्या सरकारला करण्यात आला होता. त्यावेळी मोदी सरकारमधील मंत्र्यांनी माहिती सुरक्षित राहील अशी हमी दिली होती. मात्र अखेर त्या कोविन अॅपवरील लसधारकांची माहिती लीक झाल्याची धक्कादायक माहिती समोर आली आहे. टेलिग्राम या मेसेजिंग प्लॅटफॉर्मवर भारतीय नागरिकांची वैयक्तिक माहिती, आधार कार्ड आणि पासपोर्टचा तपशील लीक झाल्याचा एका रिपोर्टमध्ये दावा करण्यात आला आहे. त्यानंतर आता केंद्र सरकारही या प्रकरणाची चौकशी करणार असल्याची माहिती पुढे येत आहे.

#CoWIN has state-of-the-art security infrastructure and has never faced a security breach. Data of our citizens on CoWIN is absolutely #safe and #secure. Any news about data leaks from CoWIN holds no merit.

— Dr. RS Sharma (@rssharma3) January 21, 2022

कोविड लसीकरण पोर्टल कोविनवरून डेटा लीक झाल्याचं सांगितलं जात आहे, ज्यामध्ये लोकांनी लसीकरणासाठी त्यांचे वैयक्तिक तपशील दिले होते. जेव्हा कोविन पोर्टलवर नोंदणीकृत मोबाइल क्रमांक टेलिग्राम बॉटवर टाकला जातो, तेव्हा लिंग, डीओबी आणि लसीकरण केंद्राचे नाव आणि त्याचा डोस यासह लसीकरणासाठी वापरलेला ओळखपत्र क्रमांक उघड होतो. या डेटा ब्रीचमुळे टेलिग्रामवर प्रत्येकासाठी भारतीय नागरिकांचे आधार कार्ड, मतदार ओळखपत्र आणि पासपोर्ट क्रमांक उपलब्ध असल्याचं दिसतंय. जेव्हा लसीचे डोस उपलब्ध होते, तेव्हा लोक एकाच मोबाइल नंबरसह अनेक कुटुंबातील सदस्यांसाठी स्लॉट बुक करायचे.

रिपोर्टनुसार, जर अनेक लोकांनी एकाच मोबाइल नंबरवर नोंदणी केली असेल, तर टेलिग्राम बॉट त्या सर्वांची माहिती एकाच वेळी दाखवत आहे. आम्ही या समस्येची दखल घेतली आहे आणि मूळ कारणाचा तपास सुरू केला आहे आणि डेटा CoWIN किंवा इतर कुठूनही लीक झाला आहे की नाही याची चौकशी सुरू केली आहे, असंही इलेक्ट्रॉनिक्स आणि आयटी मंत्रालयाच्या एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने एका इंग्रजी वृत्तपत्राला माहिती देताना सांगितले.

There are several Opposition leaders which include:

1. Rajya Sabha MP & TMC Leader Derek O'Brien

2. Former Union Minister P. Chidambaram

3. Congress leaders Jairam Ramesh & K.C. Venugopal@derekobrienmp @PChidambaram_IN @Jairam_Ramesh @kcvenugopalmp

(2/7) pic.twitter.com/JnD5EKhPBO

— Saket Gokhale (@SaketGokhale) June 12, 2023

तृणमूल काँग्रेसचे प्रवक्ते साकेत गोखले यांनीही कोविनचा डेटा लीक झाल्याचा आरोप केला आहे. त्यांनी मायक्रोब्लॉगिंग प्लॅटफॉर्म ट्विटरवर डेटा लीकशी संबंधित स्क्रीनशॉटदेखील शेअर केले आहेत. यामध्ये माजी गृह आणि अर्थमंत्री पी. चिदंबरम यांच्यासह अनेक राजकारणी आणि पत्रकारांचा डेटा लीक झाल्याचा दावा करण्यात आला आहे. लीक झालेल्या डेटामध्ये केंद्रीय आरोग्य मंत्रालयाचे सचिव राजेश भूषण यांचाही समावेश आहे. आधार क्रमांक आणि डीओबीच्या शेवटच्या चार वर्णांसह त्यांचा क्रमांक टाकला असता उत्तराखंडमधील कोटद्वार येथील आमदार खंडुरी भूषण यांची पत्नी रितू खंडुरी भूषण यांचा तपशीलही समोर आला. तरीही टेलिग्रामवर डेटा कसा लीक झाला हे अद्याप अस्पष्ट आहे. २०२१ मध्येही भारतातील लस नोंदणी पोर्टल कोविन हॅक केले गेले होते आणि १५० दशलक्ष लोकांचा डेटाबेस विक्रीसाठी आहे, असा दावा करण्यात येत होता. अनेक सायबर सुरक्षा संशोधकांनी हा दावा नाकारला आणि त्यामागील वेबसाइट बनावट असल्याचे म्हटले होते.

Journalists including:

1. Rajdeep Sardesai of India Today
2. Barkha Dutt of Mojo Story
3. Dhanya Rajendran of The NewsMinute
4. Rahul Shivshankar of Times Now@sardesairajdeep @BDUTT @dhanyarajendran @RShivshankar

(4/7) pic.twitter.com/zJv094RRiU

— Saket Gokhale (@SaketGokhale) June 12, 2023