जर्मनीच्या अँजेला मर्केल यांनी मनमोहन सिंग आणि मोदी यांच्यातील फरक सांगितला अँजेला मर्केल यांच्या नुकत्याच प्रकाशित झालेल्या पुस्तकातून दोघांच्या व्यक्तीमत्वावर भाष्य

नुकत्याच प्रसिद्ध झालेल्या ‘फ्रीडम: मेमोयर्स १९५१-२०२१’ या पुस्तकात जर्मनीच्या माजी चॅन्सलर अँजेला मर्केल यांनी नमूद केले आहे की, पंतप्रधान नरेंद्र मोदींसोबतच्या त्यांच्या भेटींमध्ये त्यांनी हा मुद्दा उपस्थित केला की, “मोदींनी पदभार स्विकारल्यानंतर इतर धर्माच्या सदस्यांची संख्या वाढत आहे, प्रामुख्याने मुस्लिम आणि ख्रिश्चनांवर, हिंदु राष्ट्रवादीकडून हल्ले होत असल्याचा मुद्दा मोदींसोबत उपस्थित केल्याचे त्यांनी त्यांच्या पुस्तकात नमूद केले.

अँजेला मर्केलच्या म्हणण्यानुसार, जेव्हा मोदींशी हा विषय मांडला तेव्हा, “त्यांनी ते कठोरपणे नाकारले आणि भारत हा धार्मिक सहिष्णुतेचा देश आहे आणि राहील यावर भर दिला.”

माजी जर्मन नेत्याने त्यांच्या नकारावर तीव्रपणे विवाद केला: “दुर्दैवाने, तथ्ये अन्यथा सांगितले.”

अँजेला मर्केल पुढे लिहितात की, तिची “चिंता कायम राहिली – धार्मिक स्वातंत्र्य हा प्रत्येक लोकशाहीचा मुख्य घटक आहे.”
जर्मनीमध्ये एप्रिल २०१५ मध्ये मोदींसोबतच्या त्यांच्या पहिल्या भेटीची आठवण करून देताना,अँजेला मर्केल नमूद करतात की मोदींना व्हिज्युअल इफेक्ट्स आवडतात. त्यानंतर मोदींनी एंजेला मर्केल म्हणाल्या की, “निवडणूक मोहिमेबद्दल सांगितले ज्यात ते स्टुडिओमध्ये बोलले होते आणि त्यांची प्रतिमा ५० हून अधिक वेगवेगळ्या ठिकाणी होलोग्राम म्हणून प्रक्षेपित केली होती, जिथे हजारो लोक प्रत्येक ठिकाणी त्यांचे ऐकत होते.” २०१४ च्या सार्वत्रिक निवडणुकीच्या प्रचारात मोदींनी होलोग्रामचा वापर केला होता.

माजी जर्मन चांसलर एंजला मर्केल यांनी माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांच्यासोबत झालेल्या भेटीचीही आठवण केली. व्यापक जागतिक अनुभव असलेले प्रशिक्षित अर्थशास्त्रज्ञ हे देशाचे “पहिले गैर-हिंदू पंतप्रधान” होते हे अधोरेखित करून त्या लिहितात की सिंग यांचे “प्राथमिक उद्दिष्ट भारताच्या १.२ अब्ज लोकसंख्येपैकी दोन तृतीयांश लोकांचे जीवनमान सुधारणे हे होते. ग्रामीण भागात. हे ८०० दशलक्ष लोक होते, जे जर्मनीच्या एकूण लोकसंख्येच्या दहापट होते.

अँजेला मर्केल यानी माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंग यांच्याबद्दल लिहिताना सांगितले की, त्याच्याशी झालेल्या माझ्या संभाषणात, मला उदयोन्मुख देशांच्या आपल्याबद्दल, श्रीमंत देशांबद्दलच्या गैरसमज चांगल्या प्रकारे समजले. त्याच्या दृष्टीकोनातून, आम्हाला अपेक्षा होती की त्यांनी आमच्या समस्यांमध्ये खूप रस घ्यावा, परंतु आम्ही त्यांना समान सौजन्य देण्यास तयार नव्हतो, मी त्यांचा मुद्दा पाहू शकलो आणि उदयोन्मुख देशांसमोरील आव्हानांचा अधिक बारकाईने अभ्यास करू लागल्याचे सांगितले.

मनमोहन सिंग यांनी अँजेला मर्केल यांना त्यांच्या देशाच्या सांस्कृतिक विविधतेबद्दलही सांगितले, पाच हजार वर्षांपेक्षा जास्त इतिहास असलेला उपखंड. एकट्या भारतीय संविधानाने बावीस अधिकृत भाषांना मान्यता दिली आहे. देशाची एकता त्याच्या विविधतेतून निर्माण होते. या संदर्भात, भारताची तुलना संपूर्ण युरोपियन युनियनशी त्याच्या सदस्य राष्ट्रांपैकी एकापेक्षा जास्त आहे असल्याचे सांगितल्याची आठवणही यात लिहिली आहे.