आता राष्ट्रीय महामार्गावरील टोल गौतम अदानी गोळा करणार नितीन गडकरी यांच्या विभागाकडून टोल वसुलीचे कंत्राट

भारतीय राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरण (NHAI) च्या महामार्ग मालमत्तेच्या नवीनतम संचासाठी अदानी रोड ट्रान्सपोर्ट सर्वाधिक बोली लावणारी कंपनी म्हणून उदयास आली आहे, जी टोल ऑपरेट ट्रान्सफर (ToT) मोडद्वारे मुद्रीकरणासाठी ऑफर केली गेली आहे.

कंपनीने ToT अंतर्गत एकत्रित केलेल्या आणि ऑफर केलेल्या रस्त्यांच्या भागांसाठी १,६९२ कोटी रुपयांची बोली लावली आहे. ToT मॉडेलद्वारे मुद्रीकरण केले जाणारे हे १५ बंडल आहे जिथे यशस्वी बोलीदार किंवा सवलतीदाराला आगाऊ पैसे देण्याऐवजी २० वर्षांसाठी टोल वसूल करण्याचा अधिकार मिळतो.

जर बोली स्वीकारली गेली तर NHAI ची या आर्थिक वर्षात ही दुसरी मुद्रीकरण असेल. गेल्या वर्षी सप्टेंबरमध्ये त्यांनी ToT १६ अंतर्गत रस्ते मालमत्तेच्या मुद्रीकरणाची प्रक्रिया पूर्ण केली ज्यामुळे ६६६१ कोटी रुपये उत्पन्न मिळाले. या बंडलमधील महामार्गांमध्ये तेलंगणातील हैदराबाद-नागपूर कॉरिडॉरवरील दोन भागांचा समावेश होता. त्यांची एकूण लांबी २५१ किमी आहे.

ToT बंडल १५ मध्ये महामार्गांसाठीच्या शर्यतीत असलेल्या इतर तीन कंपन्या म्हणजे IRB इन्फ्रास्ट्रक्चर, एडेलवाईस अल्टरनेटिव्ह्ज द्वारे समर्थित एपिक कन्सेशन आणि प्रकाश डांबरीकरण आणि टोल हायवे (PATH).

ToT बंडल १५ मध्ये १२४ किमी लांबीचे महामार्ग ऑफर केले जात आहेत. चार पदरी महामार्ग त्रिची ते मदुराई आणि तामिळनाडूमधील तोवरांकुरिची पर्यंत सुरू होतो.

आर्थिक वर्ष २०२३-२४ मध्ये, NHAI ने त्या आर्थिक वर्षासाठी १०,००० कोटी रुपयांच्या मुद्रीकरण लक्ष्याविरुद्ध १५,९६८ कोटी रुपयांचे चार TOT बंडल या पद्धतीने दिले.

२०२२-२३ पासून कर्ज बाजारातून एनएचएआयला वगळण्यात आल्याने एनएचएआयची चलनीकरण योजना ही एक पर्यायी वित्तपुरवठा धोरण आहे. चांगल्या व्यवस्थापनाद्वारे एजन्सीने २०२२ च्या अखेरीस त्यांचे थकित कर्ज ३.४८ ट्रिलियन रुपयांवरून आर्थिक वर्ष २४ च्या अखेरीस ३.३५ ट्रिलियन रुपयांपर्यंत कमी करण्यात यश मिळवले आहे. या वर्षी नियमित कर्जफेडीव्यतिरिक्त एनएचएआयने या वर्षी सुमारे ५६,००० कोटी रुपयांचे कर्ज फेडले आहे.

राष्ट्रीय चलनीकरण योजनेनुसार, एनएचएआयच्या एकूण मालमत्तेच्या चलनीकरण कार्यक्रमाने १ ट्रिलियन रुपयांचा आकडा ओलांडला आहे ज्यामध्ये टीओटीद्वारे ४८,९९५ कोटी रुपये, इनव्हिटद्वारे २५,९०० कोटी रुपये आणि सिक्युरिटायझेशनद्वारे ४२,००० कोटी रुपये समाविष्ट आहेत. टीओटी बंडल १७, १८ आणि १९ मधील महामार्गांसाठी बोली अजूनही खुल्या आहेत.

या वर्षी महामार्ग बांधकाला कार्यरत रस्त्यांच्या मुद्रीकरणातून ५४,००० कोटी रुपये उभारण्याची अपेक्षा आहे, जी गेल्या वर्षी साध्य केलेल्या ४०,२२७ रुपयांपेक्षा खूपच जास्त आहे. आर्थिक वर्ष २५ च्या उद्दिष्टापैकी ८,००० रुपये प्रकल्प आधारित वित्तपुरवठा आणि ४६,००० कोटी रुपये टीओटी आणि नॅशनल हायवेज इन्फ्रा ट्रस्ट (एनएचआयटी) कडून येतील.

महामार्ग बांधकाने २७४१ किमी लांबीचे ३३ महामार्ग ओळखले आहेत जे मुद्रीकरण मोहिमेत देऊ केले जातील. ३३ महामार्गांपैकी १२ महामार्ग एनएचआयटीला देण्यात आले आहेत जे एनएचआयटीद्वारे प्रमोट केले जातात. एनएचएआयद्वारे मुद्रीकरणातून १५,००० ते २०,००० कोटी रुपये मिळण्याची अपेक्षा आहे. उर्वरित २१ रस्ते टीओटीद्वारे मुद्रीकरण केले जातील.